इस्लामाबादमा डा. एस जयशंकरको भ्रमणले पाकिस्तानमा चर्चा चल्यो, पाक मिडियाले सम्बन्ध सुधारको संकेत गरे पनि, भारतीय विदेशमन्त्रीले बिना नाम उल्लेख इस्लामाबादकै इमानदारीमा सम्बन्धको प्रगति निर्भर हुने स्पष्ट संकेत दिए।
भारतका विदेशमन्त्री डा. एस जयशंकर र पाकिस्तानका प्रधानमन्त्री शेहबाज शरीफबीचको हात मिलाउने क्षण र छोटो शिष्टाचार आदानप्रदानले दुई देशबीचको सम्बन्ध सुधारका लागि सकारात्मक संकेतको रुपमा प्रक्षेपण गरियो। धेरैले यो भेटलाई भविष्यमा सम्बन्ध सुधारको शुरुवातको रुपमा हेरे।
डा. जयशंकरले विदेशमन्त्रीको रुपमा पाकिस्तानको यात्रा नौ वर्षपछि गरे, जुन समय भारतकी तात्कालिक विदेशमन्त्री सुष्मा स्वराजले अफगानिस्तानसम्बन्धी सम्मेलनका लागि पाकिस्तान भ्रमण गरेकी थिइन्।
जयशंकरको पाकिस्तान भ्रमणले यति प्रभाव पारेको थियो कि पाकिस्तानका पूर्वप्रधानमन्त्री नवाज शरीफले मिडियासँगको अन्तरक्रियामा भने, “म सधैं भारतसँग राम्रो सम्बन्धको समर्थक रहँदै आएको छु। आशा छ कि हाम्रो सम्बन्ध पुनर्जीवित हुने मौका आउँछ।” उनले थपे, “भारतीय क्रिकेट टोलीसँग सोध्नुहोस्, उनीहरू पाकिस्तान आएर खेल्न चाहन्छन्। विगत तीतो रह्यो, अब भविष्यमा के हुन्छ, हेर्नुहोस्।” यी भनाइहरू जयशंकरको सकारात्मक व्यवहारको परिणामस्वरुप आएका थिए।
भारतको सतर्कता प्रदर्शन
प्रधानमन्त्री शेहबाज शरीफ र विदेशमन्त्री जयशंकरले सम्मेलनको सम्बोधनमा द्विपक्षीय मुद्दाहरूलाई नउठाएको देखियो। भारतले कुनै द्विपक्षीय बैठकको माग गरेन, र पाकिस्तानले पनि कुनै प्रस्ताव गरेन। जयशंकरले भ्रमणअघि नै भनेका थिए, “म शाङ्घाई सहयोग संगठनको एक असल सदस्य बन्ने उद्देश्यले त्यहाँ जाँदै छु। शिष्ट र सभ्य व्यक्ति भएकाले म त्यस अनुसार व्यवहार गर्नेछु।”
यो भनाइ गत वर्ष गोवामा भएको शाङ्घाई सहयोग संगठन सम्मेलनमा पाकिस्तानका विदेशमन्त्री बिलावल भुट्टोको असफल भ्रमणतर्फ संकेत थियो। भारतले यसपटक पानीको सतह परीक्षण गर्ने जस्तो देखियो, जसको परिणाम सकारात्मक रह्यो।
पाकिस्तानको मिडियामा विदेशमन्त्री जयशंकर, पाकिस्तानका अर्थमन्त्री इशाक डार, र गृहमन्त्री मोहसिन नकवीबीचको भोजनको छलफलले चर्चा पाएको छ। उनीहरूले क्रिकेट सम्बन्ध पुनर्स्थापनाबारे छलफल गरेको उल्लेख छ, विशेष गरी पाकिस्तानले आगामी वर्ष च्याम्पियन्स ट्रफी आयोजना गर्ने योजना बनाएको छ।
दुवै देशका विदेशमन्त्रीहरूले के छलफल गरे भन्ने कुरालाई गोप्य राखिएको छ, तर भारतले यस सम्बन्धमा सावधानीपूर्वक व्यवहार गरिरहेको देखिन्छ।
कूटनीतिक परिपक्वता
जयशंकरको यसपटकको यात्रा पछिल्लो भ्रमणमा बिलावल भुट्टोको व्यवहारसँग पूर्णतः भिन्न देखियो। बिलावलले भारतमा आएर काश्मीरको मुद्दा उठाएका थिए, जसलाई जयशंकरले “३७० धाराको इतिहास भइसकेको छ” भनेर जवाफ दिएका थिए। तर यसपटक जयशंकरले पाकिस्तानबारे नकारात्मक टिप्पणी नगरेका छन्।
समाप्तिमा, पाकिस्तानले आतंकवादको प्रवाह रोक्ने र सम्बन्ध सामान्य बनाउन कूटनीतिक कदम चाल्ने हो भने मात्र भारतसँगको सम्बन्धमा सुधार आउन सक्छ।
