सरकारले निगरानी, क्षयरोगको खोप र चिकित्सा सेवामा जोड दिँदा अहिले क्षयरोगको डर निकै कम भएको छ ।
केही दशकअघि देशमा क्षयरोग महामारीको स्तरमा पुगेको थियो । त्यसपछि निरन्तर सरकारी अनुगमन, क्षयरोगको खोप र चिकित्सा सेवामा जोड दिएपछि क्षयरोगको डर निकै कम भएको छ । तर, विश्व स्वास्थ्य संगठनले पनि चिन्ता व्यक्त गरेको छ। विश्वमा सबैभन्दा धेरै क्षयरोगी भारतमा छन्। हालै प्रकाशित ‘ग्लोबल टीबी रिपोर्ट २०२३’ मा यस्तो जानकारी आएको हो ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनले विश्वका विभिन्न देशका क्षयरोगका बिरामीको तथ्याङ्कसहित ग्लोबल टीबी रिपोर्ट २०२३ सार्वजनिक गरेको छ । उक्त प्रतिवेदनका अनुसार विश्वको कुल क्षयरोगीमध्ये २७ प्रतिशत भारतमा रहेको छ । हाल मुलुकमा करिब २८.२ लाख मानिस क्षयरोगबाट पीडित छन् । जसमध्ये १२ प्रतिशत अर्थात् ३ लाख ४२ हजार क्षयरोगीको मृत्यु भएको छ ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनको प्रतिवेदन अनुसार भारतमा विश्वमा सबैभन्दा धेरै क्षयरोगी छन् । त्यसपछि क्रमशः इन्डोनेसिया (१० प्रतिशत), चीन (७.१ प्रतिशत), फिलिपिन्स (७ प्रतिशत), पाकिस्तान (५.७ प्रतिशत), नाइजेरिया (४.५ प्रतिशत), बंगलादेश (३.६ प्रतिशत) र प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कंगो (३ प्रतिशत) रहेको छ । ।
क्षयरोगका बिरामीका आधारमा भारत विश्वको शीर्षमा भए पनि पहिलेको तुलनामा स्थितिमा सुधार आएको विश्व स्वास्थ्य संगठनको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । प्रतिवेदन अनुसार सन् २०१५ मा प्रत्येक १ लाखमा २५८ जना क्षयरोगबाट संक्रमित भएका थिए ।२०२२ मा प्रत्येक १००,००० मध्ये १९९ जना क्षयरोगबाट प्रभावित छन्। तर, औसतमा विश्वमा प्रत्येक १ लाखमा १३३ जना क्षयरोगबाट प्रभावित हुन्छन्, जुन निकै चिन्ताजनक छ ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनको प्रतिवेदन अनुसार भारतमा हाल १२ प्रतिशत क्षयरोगीको मृत्यु हुने गरेको छ । जुन विश्वको औसत ५.८ प्रतिशत हो । सिंगापुरमा क्षयरोगबाट सबैभन्दा कम मृत्युदर १ प्रतिशत छ। र सूचीमा चीन १४ औं स्थानमा छ । त्यहाँ क्षयरोगका बिरामीको मृत्युदर ४ प्रतिशत रहेको छ ।
प्रि-कोविड महामारीको अवस्थालाई कोभिड पछिको परिदृश्यसँग तुलना गर्दा, २०२० र २०२२ बीच भारतमा क्षयरोगबाट करिब ६०,००० मानिसको मृत्यु भएको थियो। मृत्युदर मात्रै होइन, क्षयरोगको दर पनि बढेको छ । सन् २०२२ मा १९२ देशमा ७५ लाखभन्दा बढी मानिस क्षयरोगबाट संक्रमित भएका थिए । सन् १९९५ मा डब्लुएचओले क्षयरोगको अवलोकन गरेयता यो सबैभन्दा धेरै केस हो र यसअघिका सबै रेकर्ड तोडेको प्रतिवेदनले जनाएको छ।
